Skala przemieszczania się ludzi, nie ma sobie równej w historii, siłą rzeczy więc – kiedyś dziewicze tereny są dziś tłumnie odwiedzane, a poszczególne atrakcje turystyczne stają się zbyt mocno eksploatowane. Wszystko to sprawia, że walory, które w największym stopniu przyciągały nas w dane miejsce powoli się kurczą, albo są dewastowane. Sama turystyka zagraża swojej idei, stąd m.in. wprowadzenie w ostatnich latach czasowego lub liczbowego ograniczenia dla turystów w dostępie do wyjątkowych miejsc w Wenecji, Rzymie (fontanna di Trevi) czy całych wysp: Boracay (Filipiny) i Komodo (Indonezja). Jak zatem być turystą odpowiedzialnym i zachowywać się bezpiecznie w podróży, jak się dobrze spakować oraz w możliwie najmniejszym stopniu wpływać na odwiedzane miejsca?
Wystarczyłoby powiedzieć: „miej we wszystkim umiar”, „zachowuj się przyzwoicie wobec ludzi i przyrody” lub „pilnuj porządku, a porządek przypilnuje ciebie”. Cóż to wszystko jednak znaczy? Szukamy uniwersalnych porad i praktycznych wskazówek, aby zostawić miejsce, do którego jedziemy w stanie, w jakim je zastaliśmy i podróżować bezpiecznie.
Mierz siły na zamiary – dbaj o kondycję i zaplanuj wyjazd
Marzą Ci się długie spacery w blasku zachodzącego słońca? A może zdjęcie selfie na górskim szczycie? Daną podróż czy to w góry, czy nad morze zacznij dużo wcześniej, nawet jeżeli nie planujesz bić rekordów, od dbałości o swoją kondycję. Wystarczy odrobina aktywności, aby w najważniejszym dniu wyjazdu nie narazić siebie i innych na niebezpieczeństwo. Co więcej, aktywność pozwoli poznać nam swoje możliwości i granice, a to z kolei pomoże nam zaplanować wszelkie wojaże w trakcie wyjazdu. Szczegółowo zaplanuj także przebieg obranej drogi, sprawdź na mapie ile czasu zajmie pokonanie wybranych szlaków, zastanów się nad alternatywą. Odpowiedzialność to jednak nie tylko bezpieczeństwo.
Poznaj lokalną kulturę i zwyczaje
Odpowiedzialność to też szacunek. Przed jakimkolwiek wyjazdem koniecznie poczytaj o zwyczajach, kulturze i obyczajach miejsca/ludzi, do których się wybierasz. Szczególnie jeżeli wiesz, że będziesz miał styczność z obcą kulturą czy mniejszością narodową/etniczną. Warto bowiem wiedzieć jakie przyzwyczajenia i tradycje mają chociażby górale, a jakie Kaszubi. Czego nie wypada i co będzie źle widziane. – Podróżując zagranicę czy wchodząc nawet do pobliskiego lasu, musimy mieć świadomość, że to my jesteśmy gośćmi. Że w pewien sposób ingerujemy w życie tamtejszych ludzi i dzikich zwierząt. Znaczy to ni mniej, ni więcej, że to my musimy dostosować się do panujących zasad w danym miejscu. Warto więc w miarę możliwości nauczyć się kilku podstawowych zwrotów w lokalnym języku, aby lepiej odnaleźć się w innej kulturze lub cywilizacji, albo wiedzieć jak w razie potrzeby zyskać pomoc – tłumaczy Tomek Kuczyński, globtroter, alpinista, organizator ekspedycji (PATROL-X ADVENTURE & TRAINING).
– Warto też rozeznać czy dana kultura ma w czasie Twojej podróży specjalne święto i co się z tym wiąże. Nie traktuj swojej podróży, jakby to było „twoje wielkie odkrycie” – egocentryzm nie łączy się z podróżowaniem – tłumaczy Jadwiga Marchwica, edukatorka, autorka projektu podróżniczego „Green Dream„.
DOWIEDZ SIĘ JAK SIĘ DOBRZE SPAKOWAĆ, SPRAWDŹ POGODĘ I MIEJ KONTAKT DO RATOWNIKÓW
W podróż postaraj się zabrać tylko niezbędne rzeczy, a na daną wyprawę – szczególnie w góry – przygotuj się na każde warunki. W Polsce, śniegu w Tatrach należy spodziewać się właściwie zawsze, a w niższych partiach gór duże opady śniegu zdarzają się nawet w maju czy we wrześniu. – Każdą ewentualność przefiltruj przez najgorszy scenariusz i wyrzuć frazę „jakoś ujdzie” ze swojego słownika. Pamiętaj, że w trasie Ty jesteś najmniejszym czynnikiem, a pogoda i nieoczekiwane wydarzenia – największym – dodaje Jadwiga Marchwica. Z tego względu na wyprawę należy zabrać latarkę, termos, coś słodkiego (batonik, cukierki krówki), a do tego: kurtkę i zapasową bluzkę, a jeśli to potrzebne także notes z adresami i telefonami osób, z którymi jesteśmy umówieni. – Bezwzględnie, na wyprawie należy ze sobą mieć wodę, mapę oraz kompas, którym potrafımy sıe posługıwać, odpowiednie obuwie, a także dobrze naładowany telefon, gwizdek i apteczkę – dodaje Tomek Kuczyński.
WAŻNE: Zanim ruszysz, zapisz numer ratunkowy lokalnej organizacji ratunkowej i/lub zainstaluj dedykowaną aplikację (w Polsce – aplikacja “Ratunek” – dla przebywających w górach lub nad wodą). W danym dniu, lub w przeddzień wyprawy sprawdź pogodę i dostępność szlaków. Korzystaj ze stron internetowych rzetelnych instytucji działających na miejscu i czytaj ich komunikaty. Jeżeli przed Tobą naprawdę wielkie wyzwanie – zgłoś wyprawę służbą ratunkowym oraz najbliższym. Poinformuj ich gdzie idziesz, jaką drogą i kiedy zamierzasz wrócić oraz co mają zrobić, jeśli nie wrócisz o określonej godzinie (godzina alarmowa). Jeżeli planujesz powrót np. o 16, to ustaw taką godzinę na 19-20, aby nikt niepotrzebnie nie wzywał służb ratunkowych.
Poruszaj się zgodnie z wytycznymi i opłacaj wstęp
Znasz ten obraz zaparkowanych aut turystów przy Dolinie Chochołowskiej, którzy przyjechali podziwiać krokusy? Niestety, zwykle znaczna część samochodów zaparkowana jest na samych polanach z kwiatami. Atrakcyjne turystycznie obiekty oraz miejsca są atrakcyjne ze względu na swoją unikalność, wyjątkową przyrodę lub kulturę. Naturalnie więc – parkuj jedynie w wyznaczonych miejscach, a jeżeli to możliwe korzystaj z komunikacji zbiorowej, albo roweru, aby ograniczyć ilość emisji spalin. Każdorazowo przestrzegaj regulaminu miejsc, do których się udajesz i opłacaj wejście. Kwoty w parkach najczęściej są symboliczne, a w dużym stopniu pozwalają utrzymać i dbać o dane miejsce, infrastrukturę czy szlaki. Upewnij się czy możesz wejść z psem, a jeżeli tak to zawsze miej go na smyczy i zadbaj o ekwipunek oraz wodę także dla niego. – Ważne jest to, aby dopasować trudność szlaku do najsłabszej osoby, bo zespół jest tak silny jak jego najsłabsze ogniwo. Mało tego – względnie najsłabsza osoba powinna iść na początku i to ona powinna dyktować tempo – uzupełnia Tomek Kuczyński.
Wędruj przede wszystkim w dzień i jedynie wytyczonymi, oznakowanymi szlakami. Uszanuj decyzję gospodarzy – jeżeli dany szlak jest zamknięty, to widocznie są ku temu ważne powody.
Pilnuj śmieci i dbaj o otoczenie
Ponad wszystko: pilnuj śmieci, a w górach znieś je do wyznaczonego miejsca, gdzie startowała Twoja wyprawa. W razie potrzeby zaangażuj do tego znajomych lub zatrudnionych szerpów. Mało tego, zabierz ze sobą wszystko z czym przyszedłeś. Nie rozpalaj ogniska, nawet na symboliczną “małą czarną” – kawę po prostu zabierz w termosie. A czy wiesz, że na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody obowiązuje zakaz palenia papierosów? Ponadto, nie zabieraj pamiątek z gór – niech Twoją najlepszą pamiątkę stanowią wspomnienia i zdjęcia. Szanuj przyrodę, zachowuj spokój i ciszę. Nie dokarmiaj zwierząt ponieważ wtedy stają się one bardziej zależne od człowieka. Korzystaj z toalet.
Weryfikuj plany na bieżąco
Zachowaj trzeźwość i rozsądek. Obserwuj na bieżąco pogodę i śledź godzinę. Weryfikuj plany i dopasowuj je na gorąco do swoich możliwości. To żadna ujma zawrócić w połowie drogi. – Zmienność decyzji świadczy o ciągłości procesu dowodzenia. Jeśli jesteś liderem i podróżujesz w grupie, to Ty ustalasz plan, więc nie bój się go zmienić nawet pod naciskiem innych. Mniej doświadczone osoby zwykle bardziej chcą trzymać się pierwotnego planu ponieważ nie dostrzegają ewentualnych zagrożeń i konsekwencji, co często może być ryzykowne. A pogoda i inne okoliczności, na które nie mamy wpływu potrafią zmienić się nagle, przechodząc ze skrajności w skrajność. Brnięcie dalej w ciemne chmury, czy po zmroku nie ma sensu – tłumaczy Tomek Kuczyński. Każda wyprawa bez napojów alkoholowych też okaże się wyjątkowa. Zdjęcie spod wodospadu na pewno byłoby świetne, ale czy konieczne? Chyba nie warto ryzykować życia…
Wybieraj właściwie i doceniaj lokalsów
Na ile to możliwe doceniaj to co lokalne i unikalne – ma to bezpośredni związek z odpowiedzialnością ekonomiczną i wspieraniem miejscowego biznesu oraz rzemiosła. Staraj się nocować i kupować u lokalsów, ale z głową i o ile te miejsca oraz produkty spełniają wszelkie normy. Jeżeli masz wybór – wybieraj pamiątki od miejscowego artysty, zostawiaj napiwki czy datki wspierające miejscowe cele lub ochronę zagrożonych gatunków.
Nie bądź bierny – reaguj
To na nas spoczywa odpowiedzialność za pilnowanie i reagowanie na zachowania łamiące ogólnie przyjęte zasady czy prawo. Jeśli widzisz kogoś śmiecącego w lesie, lub rozpalającego ognisko to zareaguj. Wystarczy delikatne zwrócenie uwagi i porada. Zauważyłeś ranne zwierzę? Zawiadom odpowiednie służby. Edukuj, dbaj o dobre nawyki oraz wysoką świadomość nt. bezpieczeństwa oraz odpowiedzialnego korzystania z danych miejsc. Brak reakcji na zachowania złe to nic innego jak przyzwolenie na nie.
Wierzymy, że po lekturze tekstu każdy wie jak się dobrze spakować na wakacje, wyjazd i co zabrać w góry. Podsumowując: zabiegaj o to, aby podróżować bezpiecznie odpowiedzialnie i postępować ekologicznie, z poszanowaniem ludzi i przyrody. Każdorazowo zaplanuj dobrze wyjazd i zastanów się nad tym, jak Twoja podróż wpłynie na stan środowiska, a pobyt – na stan lokalnej kultury i ekonomii. W efekcie, staraj się zostawiać jak najmniejszy ślad swojej obecności, tak aby z dobrodziejstwa danego miejsca, mogły korzystać również kolejne pokolenia. Dbaj i rozwijaj wysoką kulturę turystyczną.
